Галоўная / Праца і заработная плата / Падмена працоўных адносін грамадзянска-прававымі. Асноўныя адрозненні паміж працоўных і грамадзянска-прававым дагаворам

Падмена працоўных адносін грамадзянска-прававымі. Асноўныя адрозненні паміж працоўных і грамадзянска-прававым дагаворам

Гродзенскае абласное ўпраўленне Дэпартамента дзяржаўнай інспекцыі працы Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь пры ажыццяўленні нагляду за выкананне заканадаўства аб працы выяўляе факты заключэння грамадзянска-прававых дагавораў на выкананне работ, якія згодна з заканадаўствам аб працы павінны выконвацца на падставе працоўнага дагавора.

У ходзе правядзення праверак і разгляду зваротаў грамадзян маюць месца выпадкі, калі наймальнікі заключаюць з грамадзянамі ня працоўныя дагаворы, а грамадзянска-прававыя дагаворы (напрыклад, дамовы падраду або дагаворы на выкананне работ (аказання паслуг).

У асноўным такія выпадкі выяўляюцца ў ходзе праверак сельскагаспадарчых прадпрыемстваў. Так, напрыклад, у першым паўгоддзі 2017 года, устаноўлены выпадкі заключэння грамадзянска-прававых дагавораў на выкананне «палявых работ», прац «па догляду за быдлам», «сельскагаспадарчы работ пры дапамозе сельгас машын», «падсобных работ на МТФ», «жывёлагадоўчых »работ, работ« па выпасу жывёлы »,« аператара машыннага даення »,« вартавыя працы »і іншыя.

Складаючы грамадзянска-прававыя дагаворы, прадметам якіх з'яўляецца выкананне работ па адпаведных прафесiях i спецыяльнасцях, прадугледжаных тарыфна-кваліфікацыйнымі даведнікамі, а такія прафесіі і спецыяльнасці прадугледжаны штатным раскладам прадпрыемства, наймальнікі, у парушэнне заканадаўства, дапускаюць падмену працоўных адносін грамадзянска-прававымі.

Варта адзначыць тое, што паміж працоўнай дамовай і грамадзянска-прававым дагаворам маюцца істотныя адрозненні.

Асноўным з іх з'яўляецца тое, што адносіны бакоў, заснаваныя на грамадзянска-прававой дамове, рэгулююцца цывільным заканадаўствам, у прыватнасці Грамадзянскім кодэксам Рэспублікі Беларусь, а таксама Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 06.07.2005 №314 «Аб некаторых мерах па абароне правоў грамадзян, якiя выконваюць работу па грамадзянска-прававых i працоўных дагаворах », і дзеянне Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) на такія адносіны не распаўсюджваецца.

У сваю чаргу, ТК рэгулюе працоўныя адносіны і ўжываецца ў дачыненні да ўсіх работнікаў і наймальнікаў, па-за залежнасці ад формаў уласнасці, якія заключылі працоўны дагавор на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.

Пры прыёме на працу наймальнік павінен запатрабаваць, а грамадзянін прад'явіць дакументы, неабходныя для заключэння працоўнага дагавора, у тым ліку працоўную кніжку, дакумент аб адукацыі, дакументы воінскага ўліку, індывідуальную праграму рэабілітацыі інваліда. Наймальнік абавязаны запоўніць (альбо для тых, хто паступае на працу ўпершыню - завесці) працоўную кніжку на работніка, які працуе звыш пяці дзён і ўносіць у працоўную кніжку неабходныя звесткі, у тым ліку аб заключэнне працоўнага дагавора, а таксама аб звальненні работніка і падставах спынення працоўнага дагавора.

Пры заключэнні грамадзянска-прававога дагавора, прад'яўленне грамадзянінам такіх дакументаў не патрабуецца, і запісы пра перыяды работы па грамадзянска-прававых дагаворах у працоўную кніжку не ўносяцца.

Зняволення працоўнага дагавора папярэднічае напісанне грамадзянінам заявы аб прыёме на працу па адпаведнай прафесіі або пасады, што не патрабуецца пры заключэнні грамадзянска-прававога дагавора.

Працоўны дагавор павінен быць заключаны ў пісьмовай форме, складзены ў двух экзэмплярах, адзiн з якiх перадаецца работніку, і падпісаны бакамі. Грамадзянска-прававы дагавор таксама павінен быць заключаны ў пісьмовай форме, аднак заканадаўствам не ўстаноўлена патрабаванне аб складанні яго ў двух экзэмплярах, адзiн з якiх перадаецца грамадзяніну.

Бакамі працоўнага дагавора з'яўляецца наймальнік і працаўнік, тады як бакамі грамадзянска-прававога дагавора, як правіла, выступаюць заказчык і падрадчык (альбо выканаўца).

Заключэнне з работнікам працоўнага дагавора павінна быць аформлена загадам (распараджэннем) наймальніка аб прыёме на працу, які аб'яўляецца работніку пад подпіс, што не патрабуецца пры заключэнні грамадзянска-прававога дагавора.

Работнік прымаецца на работу па адпаведнай прафесіі, спецыяльнасці, пасады, назвы якіх устаноўлены заканадаўствам, з указаннем кваліфікацыі згодна са штатным раскладам наймальніка. У адрозненне ад працоўнага дагавора, выгляд працы, якую абавязаны выконваць грамадзянін у рамках грамадзянска-прававога дагавора, вызначаецца прадметам дагавора.

Грамадзянска-прававыя дагаворы могуць заключацца на выкананне канкрэтнай, разавай працы, якая не носіць пастаянны характар. Напрыклад, «за 10 дзён выкапаць яму, паклеіць шпалеры, намаляваць афішу, за што заказчык абавязваецца заплаціць 100 рублёў», гэта значыць выкананне пэўнай працы, накіраванай на атрыманне вынікаў працы, пры дасягненні якой дамова лічыцца выкананым і спыняе сваё дзеянне, тады як працоўным дамовай і працоўнай (службовы) інструкцыяй, на работніка ускладаецца пэўнае кола абавязкаў, якія ён павінен выконваць, такім чынам, тру выкананне пэўнай працы, накіраванай на атрыманне вынікаў працы, пры дасягненні якой дамова лічыцца выкананым і спыняе сваё дзеянне, тады як працоўнай дамовай і працоўнай (службовы) інструкцыяй, на работніка ускладаецца пэўнае кола абавязкаў, якія ён павінен выконваць, такім чынам, працоўная функцыя і Даручэнне праца носяць пастаянны характар.

Падчас працы працаўнік абавязаны падпарадкоўвацца правілам унутранага працоўнага распарадку i iншых дакументах, які рэгламентуе пытанні дысцыпліны працы, выконваць усталяваны рэжым працоўнага часу, у тым ліку своечасова прыходзіць на працу і цалкам яго выкарыстоўваць для выканання сваіх абавязкаў. Наймальнік, у сваю чаргу, абавязаны весці ўлік фактычна адпрацаванага рабочага часу кожным работнікам. Асобам, якія выконваюць работу (якія аказваюць паслугу) у рамках грамадзянска-прававога дагавора, не можа быць усталяваны рэжым працоўнага часу, і адпаведна наймальнікам не павінен весціся яго ўлік. Аднак маюць месца выпадкі, калі ў дагаворах падраду устаноўлены абавязак грамадзяніна (падрадчыка, выканаўцы) выконваць правілы ўнутранага працоўнага распарадку і рэжым працоўнага часу.

Згодна з заканадаўствам аб працы, наймальнік абавязаны ва ўстаноўленым працоўнай дамовай памеры і тэрміны выплачваць работніку заработную плату, выконваючы пры гэтым устаноўленыя заканадаўствам патрабаванні аб выплаце яе мінімальнага памеру. За працу, выкананую ў рамках грамадзянска-прававога дагавора, грамадзянін, мае права на атрыманне ня заработнай платы, а так званага грашовай узнагароды, памер якога ўсталёўваецца дагаворам. У дадзеным выпадку, гарантыі дзяржавы аб мінімальнай заработнай плаце не распаўсюджваюцца. За адсутнасць у змесце грамадзянска-прававога дагавора ўмовы аб парадку разліку бакоў, уключаючы сумы, якія падлягаюць выплаце, прадугледжана адміністрацыйная адказнасць.

Заработная плата выплачваецца работніку ва ўстаноўленыя працоўнай дамовай тэрміны, тады як ўмовамі грамадзянска-прававых дагавораў, як правіла, устаноўлены абавязак заказчыка, вырабляць аплату выкананых работ (аказаных паслуг), як правіла, толькі пасля падпісання акта прыёмкі работ (паслуг).

За парушэннем наймальнікам устаноўленых працоўным дагаворам тэрмінаў выплаты заработнай платы, прадугледжана адміністрацыйная адказнасць, акрамя таго, тэрміновы працоўны дагавор (разнастайнасцю якога з'яўляецца кантракт) можа быць скасаваны па патрабаванню работніка за парушэнні наймальнікам заканадаўства аб працы, калектыўнага дагавора, працоўнага дагавора.

За невыкананне заказчыкам абавязацельстваў па аплаце выкананай работы, аказанай паслугі, заканадаўствам устаноўлена адказнасць у выглядзе няўстойкі ў памеры не менш як 0,15 адсотка нявыплачанай сумы за кожны дзень пратэрміноўкі (па дамоўленасці бакоў памер адказнасці можа быць павялічаны, але не паменшаны), пры гэтым за адсутнасць у змесце грамадзянска-прававога дагавора ўмовы аб адказнасці заказчыка за невыкананне абавязацельстваў па аплаце, прадугледжана адміністрацыйная адказнасць.

Працоўны дагавор з работнікам можа быць спынены толькі па падставах, прадугледжаных Працоўным кодэксам Рэспублікі Беларусь (напрыклад: па жаданні работніка; па пагадненні бакоў; заканчэнне тэрміну яго дзеяння; скарачэння колькасці або штату работнікаў; за прагул; за з'яўлення на працы ў стане алкагольнага ап'янення і іншыя), пры гэтым спыненне працоўнага дагавора наймальнік абавязаны аформіць загадам (распараджэннем) аб звальненні з працы, і, у дзень звальнення работніка выдаць працоўную кніжку, з унесенымі запісамі аб перыядзе ра оты, і выплаціць канчатковы разлік, у тым ліку грашовую кампенсацыю за нявыкарыстаны да дня звальнення працоўны водпуск.

Парадак спынення, а таксама яго датэрміновага скасавання грамадзянска-прававога дагавора павінен быць усталяваны дагаворам і рэгулюецца грамадзянскім заканадаўствам.

Дэпартамент дзяржаўнай інспекцыі працы ў межах прадастаўленых паўнамоцтваў ажыццяўляе нагляд за выкананнем заканадаўства аб працы на падставе прадстаўленых наймальнікам дакументаў, вядзенне якіх прадпісана заканадаўствам аб працы, якія пацвярджаюць наяўнасць працоўных адносін паміж работнікам і наймальнікам, пры гэтым дэпартамент дзяржаўнай інспекцыі працы не з'яўляецца органам па разглядзе індывідуальных працоўных спрэчак.

Па пытаннях скасавання грамадзянска-прававога дагавора, пытаннях аплаты за выкананую ў рамках грамадзянска-прававога дагавора работу (аказаную паслугу), а таксама для прызнання адносін працоўнымі, грамадзянам варта звяртацца з іскавай заявай у суд.

 

 

Намеснік начальніка аддзела нагляду

за выкананнем заканадаўства аб працы

Гродзенскага абласнога ўпраўлення

дэпартамента дзяржаўнай

інспекцыі працы                                                                   Лунь Вераніка Эдмундовна