Праверце свой арганізм. Ці абавязковая дыспансерызацыя і як яе прайсці?

— Ірына Мікалаеўна, з пачатку гэтага года змяніўся парадак дыспансерызацыі. Што канкрэтна абнавілася?

— З 1 студзеня 2023 года ўступіла ў сілу пастанова Міністэрства аховы здароўя ад 9 жніўня 2022 года № 83 «Аб зацвярджэнні інструкцыі аб парадку правядзення дыспансерызацыі дарослага і дзіцячага насельніцтва». Яна і вызначае парадак яе правядзення.

Калі казаць пра дарослае насельніцтва, то новаўвядзенне дапаможа нам вырашыць праблему выяўлення фактараў рызыкі развіцця неінфекцыйных хвароб, а таксама палепшыць работу па выяўленні захворванняў на ранніх стадыях. А таксама актывізуе работу па медыцынскім назіранні ў амбулаторных умовах для пацыентаў з хранічнымі захворваннямі.

Мы мусім забяспечыць даступнасць правядзення дыспансерызацыі, у тым ліку цягам усяго часу работы паліклінікі. Апроч таго, наша задача — у аналізе эфектыўнасці дыспансерызацыі, а таксама ў актыўнай інфармацыйнай рабоце як сярод работнікаў, так і сярод насельніцтва.

— Якая розніца паміж дыспансерызацыяй і абавязковымі медыцынскімі аглядамі? Даводзіцца чуць меркаванне, што гэта дублюючыя працэдуры...

— Абавязковыя медыцынскія агляды праводзяцца ў рамках закона «Аб ахове працы». Гэта медыцынскія агляды пры паступленні на работу (папярэднія), тыя, што праводзяцца падчас работы (перыядычныя), і пазачарговыя — пры пагаршэнні стану здароўя работніка.

Медагляд, па сутнасці гэта допуск да работ у шкодных і небяспечных умовах працы. Яны вызначаюцца па выніках атэстацыі ці комплекснай гігіенічнай ацэнкі рабочага месца. А дыспансерызацыя праводзіцца для ўсіх. Такім чынам, пры яе правядзенні ажыццяўляецца не прафілактычны або абавязковы медыцынскі агляд, а медыцынскі агляд пацыента, накіраваны на прафілактыку і выяўленне фактараў рызыкі развіцця неінфекцыйных захворванняў, у тым ліку на ранніх стадыях.

— Як часта давядзецца праходзіць дыспансерызацыю?

— Ёсць дзве групы дыспансернага назірання. Першая — 18-39 гадоў, яны праходзяць дыспансерызацыю раз на тры гады. Другая група — 40 гадоў і старэйшыя, для іх дыспансерызацыя праводзіцца штогод. Як паказвае практыка, людзі пасля 40 гадоў больш часта звяртаюцца ў паліклініку, чым у маладым узросце.

— Што дапамагае выявіць дыспансерызацыя? Ці могуць знайсці рак, пераддыябет ці дыябет і іншыя цяжкія захворванні?

— Асноўным новаўвядзеннем падчас дыспансерызацыі стане анкетаванне дарослага насельніцтва незалежна ад узросту. І па яго выніках мы выяўляем фактары рызыкі чатырох груп асноўных неінфекцыйных хвароб. Гэта хваробы сістэмы кровазвароту, цукровага дыябету другога тыпу, хранічныя абструкцыйныя хваробы лёгкіх і анкалагічныя захворванні.

— Якія працэдуры і аналізы абавязковыя? І колькі кабінетаў давядзецца наведаць?

— Пацыент прыходзіць у адзін кабінет. Тут жа яму праводзіцца анкетаванне, вымяраюць рост, вагу, аглядаюць стан поласці рота і скуры, вымяраюць акружнасць таліі, вызначаюць індэкс масы цела, вымяраюць артэрыяльны ціск. У выпадку неабходнасці выконваюць кардыяграму, а пацыентам, якія старэй за 40 гадоў, вымяраюць ўнутрывочны ціск. На гэтым усе інструментальныя працэдуры скончаны. Па іх выніках і па ацэнцы анкетавання медыцынскі работнік вызначае далейшыя неабходныя мерапрыемствы.

У схеме дыспансерызацыі дарослага насельніцтва маецца і такая працэдура, як мамаграфія. Яна праводзіцца жанчынам ва ўзросце 50-69 гадоў, адзін раз на два гады. У адпаведнасці з гэтым мы арганізавалі работу наступным чынам: усіх жанчын гэтай ўзроставай групы раздзялілі на два гады і склалі план такім чынам, каб штомесячна іх у планавым парадку абследаваць. За два гады яны ўсе пройдуць гэта абследаванне.

— Куды трэба звяртацца, каб прайсці дыспансерызацыю?

— Раскажу на прыкладзе нашай установы. Дыспансерызацыя праводзіцца па папярэднім запісе. Таксама пры самастойным звароце пацыента ва ўстанову для праходжання дыспансерызацыі, у тым ліку калі ён звяртаецца ў паліклініку па запрашэнні медыцынскіх работнікаў. Таксама дыспансерызацыя ажыццяўляецца пры аказанні медыцынскай дапамогі — калі пацыент прыйшоў па сваіх пытаннях на прыём да ўрача, яму ў гэты ж дзень будзе праведзена дыспансерызацыя ў поўным аб'ёме.

— Гэта значыць, што не трэба сядзець у агульнай чарзе, а ёсць спецыяльныя кабінеты, якія будуць працаваць толькі па дыспансерызацыі?

— Так, у нашай паліклініцы, напрыклад, арганізаваныя тры такія кабінеты, якія працуюць з 8 да 20. Складзены графік работы медыкаў, якія праводзяць дыспансерызацыю. Пры гэтым штатны расклад мы не павялічвалі, а за кошт сваіх рэзерваў арганізавалі работу трох кабінетаў у дзве змены. Дыспансерызацыю праводзіць урач агульнай практыкі, медыцынскія сёстры ці памочнікі ўрача па амбулаторна-паліклінічнай рабоце.

Рабочыя месцы абсталяваныя ў адпаведнасці з табелем аснашчэння кабінета ўрача агульнай практыкі. Там маецца растамер, вагі, сантыметровая стужка, прыбор для вымярэння ўнутрывочнага ціску, калькулятар індэкса масы цела, ЭКГ-апарат, каб правесці пацыенту дыспансерызацыю ў поўным аб'ёме і за адзін дзень.

Дарэчы, тыя пацыенты, якія маюць лічбавы подпіс ці ІD-карту, могуць прайсці анкетаванне самастойна дома. Яго вынікі прыйдуць у асабісты кабінет яго паліклінікі, дзе таксама спецыяльны медыцынскі работнік адсочвае гэтую інфармацыю. Ён звяжацца з гэтым чалавекам і запросіць у зручны для яго час у паліклініку для правядзення далейшых мерапрыемстваў па дыспансерызацыі.

— Менавіта на базе вашай паліклінікі праходзілі навучальныя семінары па дыспансерызацыі. Наколькі гатовы медработнікі праводзіць гэту працэдуру? Колькі яна зойме часу?

— Сапраўды на базе нашай паліклінікі праходзілі два пілотныя праекты па правядзенні дыспансерызацыі ў маі і снежні 2022 года. Гэта дазволіла асвоіць анкету, якая размешчана на Нацыянальным цэнтры электронных паслуг, і праводзіць анкетаванне хутка і зразумелай для кожнага пацыента мовай. Гэта дазваляе скараціць час анкетавання. У сярэднім дыспансерызацыя доўжыцца з улікам вопыту правядзення анкетавання 15 хвілін. Самыя галоўныя тут — пытанні арганізацыі.

— Дыспансерызацыя — абавязковая працэдура для кожнага?

— Неабавязковая. Ад яе правядзення ў адпаведнасці з артыкулам 45 закона «Аб ахове здароўя» можна адмовіцца. Медыцынская дыспансерызацыя праводзіцца ў межах медыцынскай прафілактыкі, а тая ў сваю чаргу з'яўляецца відам медыцынскай дапамогі. Таму пацыент мае права адмовіцца, але пры гэтым адмова мусіць быць аформлена ў адпаведнасці з заканадаўствам пісьмова.

Звязда